Buitenlander

Ik heb de smaak te pakken. Hierbij alweer een blog. Nog zoiets bijzonders wat ik hier dagelijks mag ondervinden: het "waiguoren" (letterlijk: "buiten-land-mens")-fenomeen. In het kort houdt dit fenomeen in dat je als buitenlander in China, of - om niet al te veel te generaliseren - Beijing, niet lang onopgemerkt zult blijven. Mocht je nog geen Chinees kunnen als je het land bezoekt, dan zal "buitenlander" een van de eerste Chinese woorden zijn die je leert. Er zijn veel verschillende termen voor buitenlander, maar laowai en waiguoren zijn duidelijk het meest in trek.

De eerste week vond ik het vooral grappig dat mensen het nodig vonden om luid en duidelijk te verkondigen dat ik een buitenlander ben. Inmiddels vraag ik me meer af waar deze behoefte vandaan komt en heb ik vaak de neiging om zelf zhongguoren (Chinezen) terug te roepen. Ik heb het nog niet geprobeerd, maar ik vermoed dat ik een dezer dagen de verleiding niet zal kunnen weerstaan om ze "een koekje van eigen deeg" te geven. 

Het luidkeels verkondigen van mijn "buitenlandersschap" (m'n Nederlands lijkt net zo hard achteruit te gaan als m'n Chinees vooruit) gaat overigens vaak gepaard met luid gelach. Voor Chinezen - oké, mensen in Beijing - is de aanblik van een buitenlander schijnbaar erg grappig. Ik kan het nog begrijpen dat het grappig kan zijn als een buitenlander in jouw taal iets probeert te zeggen. De neiging om bij iedere buitenlander te roepen dat het een buitenlander is, blijf ik echter een heel bijzondere gewoonte vinden. Beijing is in veel opzichten een moderne stad en ik ben hier verre van de enige buitenlander; hoe kan het dat het zien van een buitenlander zoveel teweegbrengt in Beijingers? Ik weet dat het niet logisch is, maar toch verwacht ik ergens dat mensen op den duur gewend zullen raken aan "mij als buitenlander" of dat ze moe zullen worden van telkens weer aan elkaar vertellen dat ze een buitenlander zien. Maar nee, het is al enige decennia zo dat buitenlanders met regelmaat te spotten zijn in Chinese steden en China is allang niet meer het land dat zo afgeschermd is van de buitenwereld (toch?). Hoe lang zal dit fenomeen in stand blijven? Waarom heeft de ingrijpende modernisering die China kent deze gewoonte niet uitgeroeid? Jep, dit soort vragen komen bij mij naar boven na de zoveelste laowai en waiguoren te hebben opgevangen. 

Wil je zeker weten dat je in Beijing het waiguoren-fenomeen in al haar glorie zult meemaken, dan raad ik je een bezoek aan een cameramarkt zeker aan. Dit is ook waar ik onlangs mijn nep Sony camera heb gekocht - een verhaal voor een andere keer. Al voordat je de kans hebt de markt binnen te gaan, vliegen de laowais je waarschijnlijk om de oren. Terwijl je langs de verschillende winkeltjes/kraampjes loopt, zal je horen hoe medewerkers elkaar mededelen dat er weer zo een waiguoren is gesignaleerd. Veel van die medewerkers zullen ook heel behulpzaam je tegemoet snellen, "Hello, can I help you? Computer?" Of de term "behulpzaam" echt juist is om deze marktverkopers te omschrijven, zal ik in een latere blog nog in meer detail vertellen.. Ik heb mezelf in ieder geval al wel erop betrapt dat ik alleen al een uitje naar een cameramarkt wil maken om te tellen hoe vaak ik "buitenlander" zal horen..

Ook mijn gezin schuift haar mening over buitenlanders niet onder stoelen of banken. Ik weet als Westerling uiteraard niet wat rijst en krab en dat soort vreemd voedsel is. In het park rond de flat wees de moeder een buitenlander aan: "waiguoren, hetzelfde als jij." "Hmmm..", antwoordde ik maar. M'n oppaskindje heeft al enkele keren veronderstelt dat ik als buitenlander niet zo veel begrijp of kan, aldus haar moeder. En nog zo eentje: buitenlanders zijn dik, want ze eten altijd brood. Tante stelde me gerust; ik als buitenlander zal dankzij de rijst en groenten gelukkig snel dun worden. 

Het verhaal kent echter ook een andere (positievere?) kant. Je zult zo nu en dan ook ondervinden dat je als buitenlander op sommige plekken een voorkeursbehandeling krijgt. Er wordt bijvoorbeeld water naar je gebracht of je mag in een ander gedeelte zitten in een restaurant. Een gedeelte waar het opmerkelijk rustiger en luxer is. Ook is de kans groot dat je hier mede-buitenlanders zult treffen.

Nou heb ik al een vrij lang verhaal geschreven over de hoogstens merkwaardige manier waarop Beijingers naar buitenlanders kijken. Ik moet echter toegeven dat ik de afgelopen weken ook mezelf heb verbaasd wat betreft mijn kijk op buitenlanders. Ik merk dat ik vaak staar, dat ik vaak de neiging heb om buitenlanders te groeten (misschien wat vreemd in een miljoenenstad..). Laatst liep ik achter een buitenlandse man aan in de Walmart, hoewel ik niets in dat deel van de winkel te zoeken had.. Hoe vaker ik buitenlanders spot, hoe meer ik begin te denken dat ze er eigenlijk best grappig uitzien.. Wat zouden buitenlanders denken als ze me lachend laowai horen zeggen?